|
.
|
|
Polskie Towarzystwo Kaktusowo-Sukulentowe |
|
| By pomagać... by poznawać... by chronić...
|
Miniencyklopedia kaktusów | |
|
Poniżej przedstawiony jest krótki przegląd ważniejszych i popularniejszych rodzajów kaktusów. Kilka pozostałych rodzajów zostanie wkrótce dopisanych. Mamy nadzieję, ze to skromne zestawienie jest dobrym pobieżnym przeglądem kaktusów z punktu widzenia kaktusowego hobbysty. Zdjęcia można zobaczyć w naszej galerii Na pytania związane z uprawą polecamy nasze Forum ACANTHOCALYCIUM Backeberg W ostatnim czasie rodzaj ten umieszczano w rodzaju Echinopsis, według nowszych tendencji w klasyfikacji kaktusów, rodzaj Acanthocalycium jest "dobrym", co więcej do rodzaju dołączył jako A. leucanthum bardzo popularny gatunek znany dotychczas pod nazwą Echinopsis leucantha. Rodzaj składa się z kilku gatunków, pochodzących z argentyńskich Andów, kaktusów średnich rozmiarów, największy z nich to A. spiniflorum. Ich kwiaty charakteryzują się szpiczasto zakończonymi łuskami na rurce kwiatowej. Najpopularniejsze w kolekcjach jest chyba A. spiniflorum "violaceum", z uwagi na fioletowy kwiat, jest także jeden gatunek czerwonokwitnący - A. ferrari, u A. galaucum naskórek w silnym słońcu przybiera niebieskawy odcień. W uprawie Acanthocalycia są proste, tolerują nieco większą ilość wody i nieco bogatszą glebę, warto jednak pamiętać, że jako rośliny górskie, nie lubią gorących szklarni w środku lata - albo warto je wynieść na zewnątrz, albo pozwolić im wejść wtedy w okres spoczynku - t.j. nie podlewać.
ACHARAGMA (N. P. Taylor) Glass Rodzaj dość niedawno wydzielony z rodzaju Escobaria. składa sie tylko z trzech gatunków: A. aguirreana, A. roseana, i A. huasteca pochodzących z północnego Meksyku. Są to małe krzewiące się rośliny, niewyróżniające się specjalnie wyglądem, kwitnące niewielkimi kwiatami. ARIOCARPUS Scheidweiler Rodzaj ten obejmuje ok. 10 wolno rosnących kaktusów, znacznie różniących się swoim wyglądem od typowych - m. in. nie mają one cierni, mają wydatne brodawki. Wszystkie gatunki pochodzą z Meksyku, jedynie A. fisuratus zahacza o południe Teksasu. Ariocarpusy wolno rosną, są niezbyt proste w uprawie, i nie są polecane początkującym. Najprostszym w uprawie, i najszybciej rosnącym jest A. retusus, najtrudniejszym - A. kotschoubeyanus. Ariocarpusy cieszą się dużą popularnością wśród kaktusiarzy z powodu nietypowych kształtów i ładnych kwiatów, co sprawiło, że na przestrzeni lat wiele ich stanowisk zostało zniszczonych przez handlarzy roślinami.
ARROJADOA Britton & Rose Są to krzaczaste kaktusy o cienkich pędach, na których szczytach pojawiają się małe cefalia. Cefalia są z czasem przerastane przez pęd, w ten sposób tworzącna pędach charakterystyczne pierścienie szczecin. Z cefaliów wyrastają dość obficie małe rurkowe kwiaty, w kolorach od różowego do karminowego. Arrojadoy rosną w północnej Brazylii, są kaktusami ciepłolubnymi, i bezpiecznie będzie, jeśli temperatura ich zimowego spoczynku nie będzie spadać poniżej 15 oC. Poza tym są one bardzo proste w uprawie, szybko rosną i krzewią się, chętnie kwitną, a w sezonie wegetacyjnym potrzebują dość dużo wody. W rodzaju tym wyróżnia się obecnie od 6 do 9 gatunków. ASTROPHYTUM Lemaire W rodzaju tym można wyróżnić 6 gatunków: A. asterias, A. myriostigma, A. ornatum, A. niveum, A. coahuilense, A. caput-medusae Ostatni z nich został opisany jako Digitostigma caput-medusae, lecz część badaczy umieszcza go w rodzaju Astrophytum. Astrophyta to meksykańskie kaktusy o małej ilości ostro zaznaczonych żeber, dzięki którym oglądane z góry przypominają kształtem gwiazdę, co z koleji dało nazwę rodzajowi. Większość gatunków i odmian jest pokryta białymi kłaczkami. W uprawie są wrażliwe na przypalanie - należy ostrożnie przyzwyczajać je do wiosennego słońca po okresie spoczynku, podatne na gnicie szyjki korzeniowej - należy ja obłożyć żwirkiem, kamykami, a starsze egzemplarze mają łamliwy system korzeniowy - należy je ostrożnie przesadzać. Najtrudniejsze w uprawie jest A. asterias, jedyny gatunek, którego zasięg zahacza także o USA, a najłatwiejsze i najszybciej rosnące A. ornatum - ten ostatni gatunek jest najbardziej rozprzetrzeniony w przyrodzie, najbardziej zmienny, i może z czasem osiągająć kształt kolumnowy. Astrophyta łatwo się krzyżują między sobą i w handlu można spotkać mieszańce, jeszcze więcej jest sztucznie otrzymanych zmutowanych form. AZTEKIUM Boedeker Rodzaj Aztekium składa się z jedynie trzech pochodzących z Meksyku gatunków - A. ritteri, A. hintonii i ostatnio odkrytego A. valdezii. Charakterystyczny wygląd tych niewielkich kaktusów sprawia że są one zaliczane do ścisłej kaktusowej "arystokracji". Osiągają wysokie ceny i zwykle w handlu występują jako rośliny szczepione ponieważ są bardzo wymagające w uprawie na własnych korzeniach, bardzo wolno rosną, i są wyjątkowo trudne w wysiewie. Najpowszechniejszym z nich jest A. ritteri, podczas gdy A. valdezii dopiero otwiera sobie drogę do - najzamożniejszych - kolekcji. AYLOSTERA Spegazzini Rodzaj ten, obejmujący małe, krzewiące sie i chętnie kwitnące kaktusy podobne do rebucjii, jeszcze niedawno był włączany do rodzaju Rebutia. Ostatnie badania sugerują jednak, że Aylostera jest odrębnym rodzajem. Za najładniejszy i najpopularniejszy gatunek uważana jest A. heliosa, która wyjątkowo nie jest zbyt prosta w uprawie - łatwo gnije przy nadmiernej wilgoci. Uprawa pozostałych gatunków jest prosta - uprawia się je tak, jak gatunki Rebutia, i tu również należy pamiętać by przy największych upałach w środku lata zapewnić im spoczynek - nie podlewać, w przeciwnym wypadku rośliny zginą. BORZICACTUS Riccobono To grupa ok. 10 gatunków z Peru, kaktusów krzaczastych lub półpłożących się, o ładnych czerwonych zygomorficznych kwiatach. W ostatnim czasie były one zaliczane do rodzaju Cleistocactus, a w przeszłości pod nazwą rodzajową Borzicactus figurowało wiele taksonów. Kaktusy te są proste w uprawie, choć w starszym wieku większość gatunków się półpłoży. Potrzebują dużo słońca. Temperatura zimowania nie powinna spadać poniżej 12 oC BROWNINGIA Britton & Rose W ostatnim czasie przyjmowało się, że ten rodzaj ok. 12 drzewiastych kaktusów składa się z dawnych rodzajów Browningia, Azureocereus, Castellanosia, Gymnanthocereus, Gymnocereus, jednak ostatnie badania sugerują, że być może nie jest on monofyletyczny i nie utrzyma się w tej poszerzonej formie. Najpopularniejsza w kolekcjach jest B. hertlingiana (dawny Azureocereus hertlingianus), przyjmująca przy odpowiednim nasłonecznieniu niebieskawą barwę, niezbyt trudna w uprawie, o ile ma zapewnione ciepło i nieco ostrożne podlewanie przy luźnym podłożu. Najbardziej znana w naturze jest B. candelaris. Kaktusy te pochodzą głównie z Peru, ale niektóre gatunki występują także w Chile, Ekwadorze, Boliwii i Kolumbii.
CEPHALOCEREUS Pfeiffer Gatunki Cephalocereus to kaktusy kolumnowe z południa Meksyku. Najbardziej znany reprezentant tego rodzaju, C. senilis, inaczej popularna "głowa starca", jest jednym z popularniejszych kaktusów dzięki swoim długim, cienkim i przypominającymi włosy cierniom. Pozostałe cztery gatunki w młodym wieku nie wyglądają tak ciekawie i są nieobecne w kolekcjach. Wszystkie gatunki kwitną w późnym wieku, i w Europie kwitnienie się nie zdarza. Od wielu lat prowadzone są dywagacje na temat jakie gatunki powinny wchodzić w skład rodzaju Cephalocereus (m.in. w przeszłości do rodzaju było przypisywanych wiele gatunków, również południowoamerykańskich). Anderson wymienia pięć gatunków - wszystkie one tworzą pseudocefalia, obszar pędu pokryty włosami i szczecinami chroniący kwiaty; pseudocefalia są szczytowe, jedynie u C. columna-trajani występuje prawdziwe cefalium - boczne. Cephalocereusy wolno rosną, są ciepłolubne, i wrażliwe na nadmiar wilgoci w podłożu. CLEISTOCACTUS Lemaire Są to proste w uprawie, szybko rosnące krzaczaste kaktusy, o wąskich pędach, kwitnące wąskimi kwiatami. Razem z dołączonymi w ostatnich latach wieloma innymi rodzajami, m. in. Loxanthocereus, poszerzony rodzaj Cleistocactus obejmował ok. 50 gatunków, a obszar występowania rodzaju obejmowął Boliwię, Argentynę, Peru, Urugwaj, Paragwaj. W ostatnim czasie takie ujęcie zostało poddane rewizji, i do rodzaju tego zalicza się tylko gatunki rosnące po wschodniej stronie Andów, wydające kwiaty z boku pędów. Niektóre gatunki kwitną w bardzo młodym wieku, np. C. smaragdiflorus czy C. baumannii. Najpopularniejszy w uprawie i kwiaciarniach jest wszędobylski C. straussii - gatunek o grubych pędach - pędy innych Cleistocactusów są cieńsze, a wiele gatunków lubi się pokładać i zajmować dużo miejsca w kolekcji. W uprawie kaktusy te lubią więcej wilgoci niż inne kaktusy, łatwo kwitną, są proste w rozmnażaniu przez odrosty.
COLEOCEPHALOCEREUS Wg. Nigela Taylora rodzaj Coleocephalocereus obejmuje sześć gatunków, w tym dwa gatunki tworzące dawniej rodzaj Buiningia. Są to ciekawe kaktusy, pochodzące z Brazylii, spokrewnione z rodzajem Melocactus, tworzące jednak cefalia boczne , a nie szczytowe. Dwa gatunki rosną kolumnowo, dwa się półpłożą, dwa są krótkokolumnowe (wspomniane Buiningie). W kolekcjach spotykany jest C. aureus (dawna Buiningia aurea), który wcześnie wytwarza cefalium, a w handlu C. goebelianus. Kaktusy te należy uprawiać podobnie jak gatunki Melocactus.
COPIAPOA Britton & Rose Copiapoy to kuliste kaktusy z północy Chile. Można je podzielić na dwie grupy - gatunki osiągające większe rozmiary i praktycznie niekwitnące w warunkach północnoeuropejskich, oraz gatunki o małych rozmiarach, kwitnące chętnie. Prawie wszystkie Copiapoy kwitną zółtymi kwiatami, z nielicznymi czerwonokwitnącymi wyjątkami. Kaktusy te żyją blisko wybrzeża, gdzie mogą czerpać wilgoć z przedpołudniowych mgieł. W naturze mają zwykle brązowy, szary, a nawet białawy naskórek. Białawy naskórek mają m.in. odmiany C. cinerea, C. columna-alba jednak w naszych warunkach klimatycznych nie osiągną one takiego wybarwienia.
CORYPHANTHA Lemaire Rodzaj kaktusów średniej wielkości, pochodzący z Meksyku i zahaczający o południe USA. Ich korpus jest podzielony na brodawki, z charakterystycznymi bruzdami, wytwarzanymi gdy rośliny stają się zdolne do kwitnienia. Często w czasie swojego rozwoju kaktusy te zmieniają swój wygląd na tyle, że młode i starsze egzemplarze tego samego gatunku mocno się różnią. Dicht i Luthy wymieniają ok. 40 gatunków. W większości kaktusy te nie są trudne w uprawie, kwitna dość dużymi, najcześciej żółtymi kwiatami. Do rodzaju Coryphantha czasem zaliczany jest rodzaj Escobaria, jednak przez większość kaktusowych botaników nie jest to przyjmowane.
ECHINOCACTUS Link & Otto Najbardziej znany przedstawiciel tych kulistych kaktusów z południa USA i Meksyku, Echinocactus grusonii, którego w naturze jest już bardzo niewiele, jest chyba najczęściej rozmnażanym i najbardziej popularnym kaktusem na parapetach i w kwiaciarniach. Jest on atrakcyjny ze względu na mocne ciernie i dość szybki wzrost, i łatwość w uprawie, jednak pozostałe gatunki tego rodzaju, które w przyrodzie występują w dużo większych ilościach, są trudniejsze i wolno rosną, a najgorszą renomę pod tym względem ma E. polycephalus. Z wyjątkiem E. platyacanthus, którego potężne bryły w naturze pozostawiają niezatarte wrażenie na turystach, pozostałe gatunki osiągają mniejsze rozmiary niż słynny E. grusonii, jednak są również atrakcyjne. Niestety z uwagi na wolny wzrost, jest to rodzaj dla bardzo cierpliwych. ] ECHINOCEREUS Echinocereusy zawsze cieszyły się dużym zainteresowaniem kolekcjonerów ze względu na zwykle duże i atrakcyjne kwiaty oraz łatwość kwitnienia. Kaktusy te krzewią się od podstawy, tworząc cząsto duże kępy. Pędy z reguły są cylindryczne, ale występuje bardzo duża rozpiętość kształtów i rozmiarów Echinocereus jest jednym z najbardziej "rozciagniętych terytorialnie" rodzajów, sięgając od środkowych stanów USA po środkowy Meksyk, niektóre gatunki mogą być w naszym klimacie mrozodporne. Ilość uznawanych gatunków waha się, w zależności od autora, między 60 a 100, przy czym do Echinocereus włączone są obecnie też dawne rodzaje Wilcoxia i Morangaya. Uprawa większości gatunków jest prosta. Echinocereusy podatne są na atak przędziorków.
ECHINOMASTUS Britton & Rose Echinomastusy pochodzą z południa USA i północy Meksyku. Są to kaktusy małej lub średniej wielkości, o pędach kulistych lub cylindrycznych, podzielonych na brodawki, niekrzewiące się, gęsto uciernione, o dość ładnych kwiatach. Wyróżnia się ok. 10 gatunków. Najładniejszym jest chyba E. johnsonii. Część z nich wykazuje pewną mrozoodporność w naszych warunkach, niestety kaktusy te są wyjątkowo trudne w uprawie, i nie polecane nawet średniozaawansowanym kaktusiarzom. ECHINOPSIS Zuccarini Południowoamerykański rodzaj Echinopsis w ostatnich latach był uparcie łączony z innymi rodzajami, m.in. Lobivia, Trichocereus, Soehrensia, ostatnie badania jednak pokazały, że jest to błędne podejście, i że rodzaj jest dużo mniejszy, ale także że przekrój gatunków, który do niego przynależy różni się trochę od pierwotnego ujęcia - kilka gatunków ubyło, kilka przybyło z rodzaju Lobivia. Tradycyjne Echinopsisy należą do najłatwiejszych kaktusów w uprawie, i łatwo kwitną dużymi kwiatami. Niektóre - E. oxygona, E. eyriesii,czy E. multiplex, są chyba najbardziej widocznymi kaktusami kulistymi na parapetach, rozmnażane przez odnóżki przez nasze babcie na przestrzeni pokoleń, przy czym E. oxygona jest prawdopodobnie najpopularniejszym kaktusem kulistym w Polsce. EPITHELANTHA F. A. C. Weber ex Britton & Rose Bardzo charakterystyczne kaktusy z północy Meksyku i południa USA - tworzą one małe główki gęsto pokryte malutkimi białymi cierniami. Do niedawna przeważała opinia, że rodzaj ten składa się z dwóch gatunków, E. micromeris ze swoimi podgatunkami oraz E. bokei. Wg. ostatniego opracowania Donati i Zanovello, rodzaj składa się z sześciu gatunków i sześciu podgatunków. Najbardziej rozprzestrzeniona jest E. micromeris, zarówno w naturze jak i w kolekcjach. Rośliny tego rodzaju są trochę trudne w uprawie i wolno rosną, jednak osoby, które uprawiały już inne kaktusy meksykańskie nie będą mialy problemu - chodzi głównie o to by kaktusy te nie straciły zwartego pokroju i zwartego uciernienia. Uciernienie jest główną atrakcją, ponieważ kwiaty nie są zbyt atrakcyjne, dużo ładniej na roślinach wyglądają czerwone owoce, najczęściej widoczne u samopylnej E. micromeris. ERIOSYCE Philippi Rodzaj o kilkudziesięciu gatunkach z Chile, zachodniej Argentyny, i południowego Peru, klasyfikowanych kiedyś w kilku odrębnych rodzajach, m.in.: Neoporteria, Horridocactus, Neochilenia, Thelocephala, Pyrrhocactus, Islaya. Rodzaj jest bardzo zróżnicowany - od bardzo małych kaktusów (dawna Thelocephala) do dużych kulistych. Ich uprawa nie jest bardzo prosta, ale też nie należy do najtrudniejszych. Kaktusy te lubią mgławicowanie, a w lecie przechodzą okres spoczynku, krótki, gdy trzymane pod gołym niebem. Wiele gatunków przyjmuje atrakcyjne zabarwienie naskórka.
ESCOBARIA Britton & Rose Rodzaj ten to małe, często krzewiące się kaktusy z brodawkowymi pędami, gęsto pokryte dość krótkimi cierniami. Dawniej rodzaj ten, w którym wyróżnia się dziś dwadzieście kilka gatunków, był umieszczany czasem w rodzaju Coryphantha. Escobarie zamieszkują generalnie północny Meksyk i południe USA, ale E. vivipara sięga nawet Kanady - i rzeczywiście północne formy E. vivipara są w naszym klimacie mrozoodporne. Kaktusy te nie są trudne w uprawie, wcześnie kwitną, choć kwiaty nie są specjalnie spektakularne. Do rodzaju włączane jest też obecnie rodzaj Neobesseya, ale ostatnie badania sugerują, że może być on samodzielny.
ESPOSTOA Britton & Rose Rodzaj Espostoa występuje w środkowo- i północno-wschodnim Peru, i południowym Ekwadorze, po zachodniej stronie Andów. Są to kaktusy od krzewiastych do kolumnowych. W starszym wieku Espostoy wytwarzają boczne cefalia, w których rozwijają się kwiaty, jednak w kolekcjach europejskich rosną one stosunkowo wolno, mimo, że nie są trudne w uprawie, i doczekanie się kwitnącego egzemplarza zabiera wiele lat. Wymagają zimowania w temp. powyżej 10 oC. Większość gatunków wytwarza w młodym wieku jasną wełnę. W rodzaju można wyróżnić ok. 15 gatunków, razem z 2-ma gatunkami włączanego obecnie do Espostoa rodzaju Trixanthocereus. Do niedawna do Espostoa zaliczana była także boliwijska Vatricania guentheri, jednak w świetle nowszych badań, Vatricania stanowi odrębny rodzaj. W kwiaciarniach można nabyć Espostoa lanata, chyba najbardziej wełnisty gatunek obok E. melanostele. EULYCHNIA Philippi Rodzaj ten pochodzi z Chile, zahacza o południowe Peru. Są to kolumnowe kaktusy o ładnym uciernieniu, w naturze mocno się krzewiące. Raczej proste w uprawie, odporne na przesuszenie, lubią mgławicowanie. Rosną zbyt wolno by w warunkach europejskich zakwitły. Najczęściej spotykaną w kolekcjach jest E. saint-pieana, forma E. brevicylindrica z dużą ilością białej welny w areolach. za Adrianną Hoffmann wyróżnia się obecnie trzy gatunki - osiągające dosć wysoki wzrost E. acida i E. braviflora, oraz nisko rosnącą, krzaczastą E. castanea. W Chile pewne znaczenie gospodarcze ma E. acida, której owoce są jadalne.
FEROCACTUS Britton & Rose Rodzaj Ferocactus jest bardzo lubiany przez miłośników kaktusów, a to za sprawą pięknych, grubych cierni, zwykle czerwonawych cierni, choć są również gatunki o mniej imponującym uciernieniu. Ferocactusy w naturze tworzą często masywne rośliny, w kolekcjach jednak rzadko przekraczają kilkudziesięsiąt centymetrów, i kwitną zwykle w starszym wieku. Być może najpiękniejsze ciernie ma F. gracilis. Ferokaktusy są w większości stosunkowo proste w uprawie. Do prawidłowego wzrostu potrzebują ciepła i maksimum słońca. Kwitną najczęściej w starszym wieku, choć i to nie zdarza się w naszym kliaiechoć są gatunki kwitnące już w wieku kilku lat. Zasięg występowania rodzaju obejmuje środkowy i północny Meksyk wraz z Półwyspem Kalifornijskim oraz południowy zachód USA. Najpopularniejszym jest gatunek F. wislizenii, prosty w uprawie, szybko rosnący, i atrakcyjny. Popularny jest także F. latispinus - gatunek o pięknych cierniach, dość wcześnie kwitnący, i również prosty w uprawie. Wyjątkowo długie ciernie ma F. rectispinus. Najbardziej masywnymi cierniami odznaczają sie F. peninsulae i F. wislizenii. Wszystkie ferocactusy wymagają w uprawie maksymalnej ilości światła i dużo ciepła w sezonie wegetacyjnym, i w większości niezbyt chłodnego zimowania, nie niższego niż 12- oC. .
FRAILEA Britton & Rose Obecnie uważa sie, że rodzaj Frailea obejmuje ok. 20 gatunków. Należą one do jednych z najmniejszych kaktusów, mają żółte kwiaty, grube korzenie, są o miernym uciernieniu. Występują w Argentynie, Boliwii, Brazylii, Paragwaj i Urugwaju. Frailee są generalnie proste w uprawie (do wyjątków zalicza się tu m.in. ceniona F. asteroides ), jednak potrzebują one więcej wody niż większość typowych kaktusów, nieco mniej bezpośredniego nasłonecznienia, oraz nieco wyższych temperatur zimowania z lekkim wtedy spryskiwaniem. Żyją krótko - ok. 10-20 lat. Ciekawą cechą tego rodzaju jest kleistogamiczość - kwiaty nie otwierają się, zapylają się swoim własnym pyłkiem, tak więc można łatwo otrzymywać nasiona. GYMNOCALYCIUM Pfeiffer Jest to rodzaj popularny wśród kolekcjonerów, mimo że kwiaty Gymnocalyciów, z kilkoma wyjątkami, nie cechują się wybitną kolorystyką - najczęściej są białe, lub z różowymi odcieniami, kilka gatunków kwitnie na czerwono, kilka na żółto. Prawie wszystkie gatunki Gymnocalycium to rośliny proste w uprawie i chętnie kwitnące. Rośliny z reguły osiągają małe lub średnie rozmiary, ciernie u większości gatunków są krótkie i niezbyt gęste. Różni badacze uznają różną ilość gatunków, na pewno jest ich kilkadziesiąt. Zasięg rodzaju obejmuje Argentynę, Paragwaj, Urugwaj, południową Brazylię i południową Boliwię. W uprawie dla większości gatunków zaleca się nieco cieniowania. LOBIVIA Britton & Rose Rodzaj ten często zaliczany jest do rodzaju Echinopsis, jednak nie przez wszystkich jest to uznawane. Ze względu na popularność tych kaktusów wśród kolekcjonerów, tutaj figuruje on jako oddzielny rodzaj - w takim wypadku ilość gatunków w tym rodzaju jest rzędu czterdziestu. Lobivie to niezbyt duże krzewiace się kaktusy z Boliwii, Argentyny, Peru, kwitnące we wczesnym wieku, barwnymi atrakcyjnymi kwiatami, dość proste w uprawie. Jako górskie kaktusy, wytrzymują one krótkie spadki temperatury w suchej atmosferze. W środku lata należy zapewnić okres spoczynku.
LOPHOPHORA Coulter Rodzaj Lophophora to małe, płaskokuliste, krzewiące się kaktusy z północy Meksyku i południa USA. Są pozbawione cierni i mają nieliczne szerokie żebra, z czasem w naturze mogą tworzyć duże kępy. Kwiaty od jasnych do różowych nie są zbyt pozorne. Różna jest liczba wymienianych gatunków, najczęściej uważa się, że są dwa: L. williamsii i L. difusa. Ta pierwsza, jako żródło halucynogennych alkaloidów, była w przeszłości używana w obrzędach tamtejszych Indian, jest też czasem uprawiana nie tylko przez kolekcjonerów kaktusów ale także i narkomanów, którzy sądzą, że te rośliny uprawiane w naszym europejskim klimacie są w stanie produkować alkaloidy, co na szczęście jest wykluczone.
MAMMILLARIA Britton & Rose
Rodzaj Mammillaria jest najliczniejszym w podrodzinie Cactoideae. Mammillarie to kaktusy pochodzące z Meksyku i obszarów przyległych, małe lub średniej wielkości, z korpusami podzielonymi na brodawki, kwitnące zwykle wiankami małych kwiatów wyrastających z aksilii, zwykle o niezbyt mocnych cierniach. Wśród kaktusiarzy popularne są małe gatunki, tzw. wielkokwiatowe, trudniejsze w uprawie, uprawa większości gatunków jest jednak prosta. Mammillarie stanowią największy procent kaktusów w kwiaciarniach, ze względu na w większości proste ich rozmnażanie.
MATUCANA Britton & Rose
Kaktusy te pochodzą z peruwiańskich Andów. Rodzaj liczy kilkanaście gatunków, niektóre z czasem się wydłużają, niektóre krzewią. Kwiaty są prawie zawsze w odcieniach czerwieni, atrakcyjne, zwykle na długiej rurce. U prawie wszystkich gatunków kwiaty są zygomorficzne. Kaktusy te nie należą do specjalnie trudnych w uprawie, jednak muszą być spełnione reguły uprawy górskich kaktusów. Do najbardziej popularnych gatunków należą M. haynei, M. madisoniorum.
MELOCACTUS Link & Otto
Popularny rodzaj kulistych lub krótkokolumnowych kaktusów wytwarzających cefalia - fragmanty pędu, które są pozbawione zielonych tkanek, a gęsto pokryte wełną i szczecinami. W cefaliach pojawiają się ich małe, zwykle różowe kwiaty. Kaktusy te pochodzą głównie z Brazylii, ale rosną też w innych częściach Ameryki Płd., sięgając Karaibów i południa Meksyku. Są proste w uprawie, jednak bardziej ciepłolubne od innych kaktusów - wymagają wyższej temperatury zimowania, ponadto lubią więcej wody. Rosną dość szybko, nie krzewią się. Ich uciernienie jest zwykle dość atrakcyjne. Wyróżnia się ok. 50 gatunków.
MICRANTHOCEREUS Backeberg
Micranthocereus to niskie, lub średniej wielkości kaktusy kolumnowe, pochodzące z Brazylii. Można wyróżnić 8 gatunków (Kaktusy i Inne Special 3). Większość z nich nie przekracza 1m wysokości, i kwitnie małymi rurkowymi kwiatami. Ze względu na swoje małe rozmiary Micranthocereusy dobrze nadają się do uprawy parapetowej, szczególnie atrakcyjny jest Micranthocereus polyanthus i M. flaviflorus, ze względu na dużą ilość wydawanych kwiatów, i wczesne kwitnienie. Wymagają zimowania w temperaturze powyżej 12 oC, maksymalnej ilości słońca, i dość obfitego podlewania w okresie wzrostu. Do rodzaju tego zalicza się obecnie często, najprawdopodobniej niesłusznie, także rodzaj Siccobaccatus.
NEOBESSEYA
Rodzaj Neobesseya kiedyś grupował dwa gatunki: N. missouriensis i N. robbinsorum, które w ostatnich latach są klasyfikowane w rodzaju Escobaria, tworząc tamże sekcję Neobesseya wraz z kilkoma innymi gatunkami. Nowsze badania pokazały, że dwa wspomniane gatunki w istocie tworzą odrębny rodzaj - Neobesseya, w skład którego najprawdopodobniej wchodzą i pozostałe gatunki z sekcji. Rodzaj Neobesseya w nowym ujęciu to zatem: N. cubensis, N. dasycantha, N. d. ssp chaffeyi, N. emskoetteriana, N. minima, N. missouriensis, N. m. ssp asperispina, N. robbinsorum, N. lloydii (=zilziana), N. abdita - ta ostatnia została niedawno odkryta. Są to kaktusy pokrewne i podobne escobariom, zamieszkują USA i północ Meksyku, a N. cubensis - Kubę. Kaktusy te są generalnie proste w uprawie. N. missouriensis jest uważana za mrozoodporną i ceniona przez miłośników kaktusów mrozoodpornych. N. minima, znana pod nazwą Escobaria minima jest ceniona przez miłośników kaktusów miniaturowych.
NEOBUXBAUMIA
Są to wysokie kolumnowe kaktusy ze środkowego Meksyku, często tworzące malownicze pejzaże. Najbardziej rozpowszechniona w przyrodzie jest Neobuxbaumia tetetzo, a jej "lasy" znane są jako "tetecheras". Najpopularniejsza w kolekcjach, i powszechnie dostępna w kwiaciarniach, jest N. polylopha, która może zakwitnąć już przy wysokości 1m. Wyróżnia się 8 gatunków. Najbardziej od reszty rodzaju odróżnia się N. euphorbioides, a najnowsze badania sugerują, że bardziej prawdopodobna jest jej przynależność do spokrewnionego rodzaju Cephalocereus. Poza tymi dwoma gatunkami niestety nie spotyka się neobuksbaumii w kolekcjach. Neobuxbaumie są proste w uprawie. Wymagają zimowania w temperaturze powyżej 12 oC.
NOTOCACTUS
Rodzaj Notocactus występuje w południowej Brazylii, Urugwaju, Paragwaju i Argentynie. Obecnie zalicza się go do rodzaju Parodia, jednak nie przez wszystkich jest to uznawane. Kaktusy te, o dużych, zwykle żółtych kwiatach, należą do najprostszych w uprawie, choć niektóre gatunki są trudniejsze. Notokaktusy mogą rosnąć w lekkim półcieniu, znoszą trochę obfitsze podlewanie niż inne kaktusy. Powinny być zimowane powyżej 10 oC. Kwitną późną wiosną, a ich kwiaty się dość długo utrzymują. Niektóre gatunki w starszym wieku się wydłużają, przyjmując kształt krótkokolumnowy. OREOCEREUS
Są to niskokolumnowe kaktusy z gór Boliwii, Peru i Chile. Z racji tego, że ich pędy są pokryte białą wełną, oreocereusy są dość cenione przez miłośników kaktusów.
Najpopularniejsze i dostępne w kwiaciarniach gatunki to Oreocereus celsianus - najłatwiejszy w uprawie z całego rodzaju, i Oreocereus trollii - bardziej wymagający. Obecnie w rodzaju wyróżnia się 8 gatunków. Oreocereusy wymagają zimowania w temperaturze poniżej 12 oC, mogą znieść nawet krótkie mrozy jeśli są dobrze przesuszone, rosną dość wolno w porównaniu z innymi kaktusami kolumnowymi, z czasem krzewią się od podstawy. Mają atrakcyjne czerwone zygomorficzne kwiaty, niestety bardzo rzadko kwitną w europejskich warunkach. Wyjątkiem jest O. hempelianus z Peru i Chile, znany także pod dawną nazwą Arequipa hempeliana. W kolekcjach kaktusiarzy najczęściej można spotkać gatunki boliwijskie, w ostatnich latach można już łatwiej nabyć gatunki z Peru i Chile.
PACHYCEREUS Pachycereusy to wysokie i masywne kaktusy z Meksyku, których wiek jest liczony w setkach lat. Różni autorzy podawali różną liczbę gatunków (do 12-stu). Według najnowszych badań, rodzaj ten składa się tylko z 5-ciu gatunków: P. pringlei, P. weberi, P. pecten-aboriginum, P. grandis, i P. tepamo. Rośliny te nie są specjalnie trudne w uprawie, potrzebują jednak dużo słońca i są wrażliwe na wilgoć przy niskich temperaturach. Rosną niezbyt szybko. Kwitną w starszym wieku, w kolekcjach północnoeuropejskich kwitnących egzemplarzy się nie spotyka. W kwiaciarniach bardzo często można spotkać P. pringlei. W środowisku naturalnym pierwsze trzy występują obficie, szczególnie malownicze są potężne wielopędowe kandelabry P. weberi, w środkowym Meksyku, obiektu niezliczonych zdjęć w internecie, i uchodzącego za najmasywniejszego kaktusa. Równie popularny jest rosnący na północy Meksyku olbrzymiPachycereus pringlei. PARODIA Rodzaj zamieszkuje wyżyny Boliwii i północnej Argentyny. Opisano dużo gatunków, zasadność większości opisów jest jednak kwestionowana. W dzisiejszych czasach rodzaj ten jest mało popularny, jednak w większości są to piękne rośliny, średniej wielkości, i o ładnym uciernieniu, często z białą wełną na szczycie. Najbardziej rozpowszechniona w naturze jest Parodia maassii, występująca w postaci wielu odmian i form, atrakcyjnie wyglądająca i łatwa w uprawie, którą czasem spotkać w hipermarketach. Wyjątkowo atrakcyjna z uwagi na swoje piękne długie ciernie jest Parodia maxima. W uprawie Parodie nie są specjalnie trudne, ale potrzebują przepuszczalnego podłoża, maksymalnej ilości światła i oszczędnego podlewania. Do rodzaju Parodia włacząny jest w ostatnich latach rodzaj Notocactus, jednak nie przez wszystkich botaników jest to akceptowane, a przez miłośników kaktusów przyjmowane z dużymi oporami, dlatego tutaj oba rodzaje są traktowane osobno. PEDIOCACTUS W rodzaju Pediocactus można wyróżnić 9 gatunków (Flora of North America. Mimo, że badania genetyczne pokazują, że rodzaj jest dobrze określony, występują stosunkowo duże różnice w wyglądzie zewnętrznym, dzięki czemu niegdyś niektóre gatunki opisano jako osobne rodzaje (Navajoa, Utahia, Pilocanthus). Zasięg występowania rodzaju ciągnie się poprzez środkowy Zachód USA, od Arizony aż po Wyoming. Wszystkie gatunki mają mniejszą lub większą mrozoodporność, najodporniejsze na mróz są P. simpsonii i P. nigrispinus. Pediokaktusy to niezbyt duże, zwykle niekrzewiące się kaktusy, raczej o niewyróżniającym się uciernieniu. Pod względem stopnia trudności w uprawie są zbliżone do sklerokaktusów, dlatego nie są polecane nawet średniozaawansowanym kaktusiarzom. Najprostszym w uprawie, najpopularniejszym w kolekcjach i najbardziej rozpowszechnionym w przyrodzie jest P. simpsonii. PELECYPHORA Znane są dwa gatunki tego rodzaju pochodzącego z północnego Meksyku, P. asseliformis i P. strobiliformis, oba niewielkich rozmiarów, wolno rosnące, i należące do trudnych w uprawie. Szczególnie piękna i ciekawa jest P. asseliformis, której areole z cierniami przypominającymi wyglądem stonogę, dały jej nazwę gatunkową. Jest to jeden z najbardziej znanych i cenionych kaktusów. Często P. asseliformis jest szczepiona dla ułatwienia uprawy i przyśpieszenia wzrostu, jednak łatwo się wtedy deformuje i nienaturalnie mocno się krzewi, odrosty jednak mogą być pomocne w rozmnażaniu tego gatunku, gdyż rozmnażanie z nasion jest bardzo trudne. W uprawie należy zachować szczególną ostrożność przy nawożeniu, aby roślina nie zdeformowała swojego zwartego ksztaltu. PENIOCEREUS Niezbyt atrakcyjne kaktusy z Meksyku i południa USA. Tworzą one cienkie pędy, zwykle z podziemną bulwą, dobrze maskujące się wrśód innej roślinności - trudno je wypatrzeć gdy nie kwitną, wspinające się po niej, lub półpłożące się. Kwiaty są atrakcyjne, duże i o długiej rurce kwiatowej, jednak pojawiają się tylko przez krótki czas w roku. Najbardziej popularnym peniocereusem jest Peniocereus greggii - znany pod nazwą Królowa Nocy Arizony. W kolekcjach peniocereusy nie występują z uwagi na ich nieporęczność w uprawie i nieatrakcyjny wygląd poza okresem kwitnienia, jedynie P. greggii jest spotykany w przydomowych ogródkach w Arizonie. Wymienianych było ok. dwadzieścia gatunków, jednak rodzaj jest słabo poznany i konieczne są nad nim badania.
PILOSOCEREUS Pilosocereus to rodzaj drzewiastych kaktusów, z wieloma atrakcyjnymi gatunkami. Są to kaktusy proste w uprawie, dość szybko rosnące, często z mniejszą lub większą ilością wełny. Większość gatunków kwitnie dopiero przy rozmiarach pomiędzy 1-2 m wysokości. W kwiaciarniach i hipermarketach można często spotkać białowełnisty P. leucocephalus, i P. azureus z niebieskim naskórkiem. W uprawie potrzebują dużo słońca i ciepła. Pochodzą z ciepłych rejonów Ameryki Południowej - głównie Brazylii, i Meksyku, i temperatura ich zimowego spoczynku nie powinna spadać poniżej 12 oC.
PTEROCACTUS Jest to rodzaj z podrodziny opuncjowych. Są to kaktusy krzewiące się i nisko rosnące przy ziemi kaktusy, o bulwiatych korzeniach i wydłużonych małych pędach, z areolami posiadającymi glochidy, o atrakcyjnych kwiatach. Występują w Argentynie i Chile, najdalej na południe ze wszystkich kaktusów, i są one dość wytrzymałe na zimno, a niektóre formy nawet mogą być mrozoodporne. Uprawiać należy je bardziej "surowo" niż typowe kaktusy. Rozmnażanie z nasion jest bardzo trudne, bardzo proste jest rozmnażanie przez odrosty. REBUTIA W ostatnich latach rodzaj Rebutia traktowano zwykle dość szeroko, włączajac doń rodzaje Aylostera, Mediolobivia, Sulcorebutia i Weingartia. Nowsze badania mówią jednak, że wyżej wymienione rodzaje nie powinny być łączone z Rebutia. Rebutie to małe, krzewiące się kaktusy, popularne wśród kolekcjonerów ze względu na łatwość i obfitość kwitnienia bartwnymi kwiatami oraz prostą uprawę. Pochodzą z Argentyny i Boliwii. Są to kaktusy górskie, i warto by miały w okresie wzrostu dużo świeżego powietrza. Podobnie, jak w przypadku rodzaju Aylostera, należy im przy największych upałach w środku lata zapewnić spoczynek, tzn. nie podlewać. W zimie należy je trzymać możliwie chłodno, poniżej 12 oC. SCLEROCACTUS Są to kaktusy pochodzące z USA, o atrakcyjnym uciernieniu. W polskim klimacie mogą być zimą trzymane w nieogrzewanej szklarni. Część gatunków być może byłaby mrozoodporna przy spełnieniu ogólnych warunków dla uprawy mrozoodpornych kaktusów. Niestety kaktusy te są wyjątkowo trudne w uprawie, i niepolecane nawet średniozaawansowanym kaktusiarzom. Do rodzaju Sclerocactus często zaliczane są rodzaje Toumeya, Echinomastus, Ancistrocactus i Glandulicactus. Najnowsze opracowanie rodzaju wymienia 15 gatunków, i z wyżej wymienionych rodzajów włącza do Sclerocactus tylko rodzaj Toumeya, jednak podkreśla, że kolejne dwa z nich, Echinomastus i Ancistrocactus, są z nim blisko spokrewnione. SICCOBACCATUS P. J. Braun & Esteves Dwa piękne kolumnowe gatunki z Brazylii tworzą ten rodzaj: S. estevesii (z odmianami) i S. dolichospermaticus. Oba mają ładne uciernienie i tworzą piękne boczne cefalia po osiągnięciu wysokości ok. 1m, a urody dodaje im jeszcze niebieskie zabarwienie naskórka. Osiagają kilka merów wysokości i się nie krzewią. W przeszłości były zaliczane do rodzaju Micranthocereus lub Austrocephalocereus (pod takimi nazwami można je wciąż spotkać w handlu), jednak wszystko wskazuje na to, że tworzą odrębny rodzaj. Są nietrudne w uprawie, o ile będą miały zapewnione cieplejsze zimowanie, i atrakcyjne również w młodym wieku dzięki kolorystyce cierni i naskórka.
STENOCACTUS (Schumann) Berger Rodzaj ten, znany wcześniej pod nazwą Echinofossulocactus, występuje w północnym i środkowym Meksyku. Są to niezbyt duże rośliny, rzadko przekraczające 10 cm średnicy. Najbardziej ich charakterystyczną cechą s pofałdowane żebra, których liczba z reguły wynosi od 30 do 100. Panuje duża niepewność jeśli chodzi o liczbę gatunków - obecnie umownie uznaje się ich ok. 10. Mimo, że ich kwiaty nie wyróżniają się kolorystyką - są zwykle białe z fioletowymi smugami, kaktusy te są przez wielu bardzo cenione ze względu na ciekawy wygląd korpusu i ładne ułożenie cierni. Stenocactusy wymagają chłodnego spoczynku zimowego, w temperaturze poniżej 12 oC. Z reguły wcześnie się budzą, jako jedne z pierwszych w kolekcji. Są podatne na wełnowce, jednak są proste w uprawie.
STENOCEREUS Rodzaj ten obejmuje kilka lub kilkanaście drzewiastych kaktusów Meksyku. Najbardziej znanym z nich jest Stenocereus thurberi, występujący także w USA i znany tam jako Organ Pipe Cactus - kaktus organowy. Zakres gatunków przynależnych do rodzaju jest niepewny. W sklepach można spotkać Stenocereus thurberi i Stenocereus chichipe (zwykle pod nazwą Polaskia chichipe). Są to rośliny proste w uprawie, a w Meksyku nierzadko wykorzystywane w uprawach sadowniczych. SULCOREBUTIA Są to małe, krzewiące się kaktusy, pochodzące z wyżyn boliwijskich. Ich uroda polega na obfitości kwitnienia i małych wymiarach samych roślin, co pozwala zebrać na małej przestrzeni pokaźną kolekcję. Co więcej, w rodzaju występuje duża różnorodność barw kwiatów, co sprawia, że kwitnąca kolekcja Sulcorebutii mieni się całą gamą kolorów. Gatunki Sulcorebutia charakteryzują się też wydłużonymi areolami i grubymi korzeniami, wrażliwymi na dłużej utrzymującą się wilgotność podłoża. Według badań Sulcorebutia nie stanowi odrębnego rodzaju, i jest umieszczana w rodzaju Weingartia - tu została wyszczególniona ze względu na popularność nazwy rodzajowej wśród kolekcjonerów.
THELOCACTUS Rodzaj ten pochodzi z Meksyku i składa z kilkunastu gatunków. Są to nieduże kaktusy, o ładnych dużych barwnych kwiatach, raczej o dość atrakcyjnym uciernieniu. Nie rosną zbyt szybko, jednak nie są specjalnie trudne w uprawie. Potrzebują maksymalnego nasłonecznienia, przepuszczalnego podłoża. Najprostsze w uprawie są T. bicolor i T. hexaedrophorus. Najbardziej rozprzestrzenionym w naturze i o największej liczbie odmian jest T. bicolor.
TRICHOCEREUS Rodzaj ten grupujący wiele drzewiastych i krzewiastych gatunków Ameryki Południowej był w ostatnich latach umieszczany w rodzaju Echinopsis, ostatnio jednak jest na powrót uznawany, choć jego zakres co do liczby gatunków jest wciąż nieokreślony.. TURBINICARPUS Są to popularne wśród kolekcjonerów, małe, meksykańskie kaktusy, których reprezentatywną kolekcję można zgromadzić na bardzo małej przestrzeni. W naturze zajmują zwykle niewielkie obszary, i wiele z nich jest zagrożonych, do czego przyczynił się też ich nielegalny zbiór ze środowiska naturalnego przez kolekcjonerów. Turbinikarpusy wcześnie kwitną, zwykle białymi kwiatami. Wiele gatunków posiada mocno wygięte, "papierowe" ciernie. Ich uprawa jest stosunkowo prosta, wiele gatunków wytwarza jednak grube korzenie, stąd wskazana jest ostrożność przy podlewaniu i przepuszczalne podłoże. Dokładne badania rodzaju przeprowadzili w ostatnich latach Donati & Zanovelo. Na podstawie ich klasyfikacji, wymienia się obecnie dwadzieścia kilka gatunków, niektóre z nich zaliczane były wcześniej go rodzaju Gymnocactus
UEBELMANNIA Wyróżnia się trzy gatunki w tym rodzaju, wszystkie one występują tylko w górach brazylijskiego stanu Minas Gerais. Dwa z nich - U. buiningi i U. gummifera są zagrożone w naturze, trzeci - U. pectinifera, chyba najładniejsza z nich, występuje dość obficie w swoim środowisku (wyróżnianych jest kilka jej odmian/podgatunków), i dość często można ją spotkać w kolekcjach. Kwiaty Uebelmannii nie są imponujące, ale są to ładne kuliste kaktusy, o ładnie zarysowanych żebrach. Są one ciepłolubne, lubią też wilgotną atmosterę, ale są trudne w upawie - wrażliwe na nadmiar wilgoci w podłożu, dlatego podłoże do ich uprawy powinno być mineralne, tak zresztą, jak jest w naturze. W okresie wegetacji należy je spryskiwać, a podczas spoczynku zimowego temperatura nie powinna spadać poniżej 10 oC. Są bardzo wrażliwe na wilgoć przy niskiej temperaturze. WEBERBAUEROCEREUS Są to drzewiaste kaktusy pochodzące z Peru, z jednym gatunkiem boliwijskim. Są proste w uprawie. Wyróżnia się kilka gatunków, najpopularniejszym z nich, bo dostępnym w kwiaciarniach, jest W. johnsonii. WEINGARTIA Typowe weingartie to małe lub średniej wielkości kaktusy z Boliwii i Argentyny, obficie kwitnące żółtymi kwiatami, proste w uprawie. Obecnie do rodzaju Weingartia zalicza się jednak także rodzaje Sulcorebutia i Cintia. W poprzednich latach rodzaj Weingartia był traktowany często jako część rodzaju Rebutia, m.in. tak został potraktowany w powszechnie znanym opracowaniu Andersona, dlatego stosunkowo trudno dzisiaj natrafić na informacje o nim, weingartie nie są też popularne wśród kaktusiarzy, jako że nie wyróżniają się specjalnie urodą. |
|
